فعالسازی مکانیسم ماشه (اسنپ‌بک)

نقشه پیچیده آمریکا برای چکاندن ماشه برجام

هادی خسروشاهین

اقتصادنیوز؛ هادی خسروشاهین، روزنامه‌نگار و کارشناس روابط بین‌الملل در یادداشتی به تشریح مسیر پرپیچ‌وخم آمریکا برای فعالسازی مکانیسم ماشه (اسنپ‌بک) علیه ایران پرداخت.

آمریکا برای پیشبرد سیاست یکجانبه خود علیه ایران و برجام بر چند موضوع تکیه می کند:

الف- قطعنامه ٢٢٣١سندی مستقل از برجام است و بدلیل عضویت آمریکا در شورای امنیت علی رغم خروج از توافق هسته ای این کشور می تواند با توسل به این قطعنامه اسنپ بک را فعال کند.

ب- در قطعنامه ٢٢٣١از لفظ (participant states) دولت های مشارکت کننده یا شرکت کننده در برجام به جای (members of JCPOA)اعضای برجام استفاده شده است و آمریکا  هم یکی از دولت های مشارکت کننده در برجام بوده است.

با در نظر گرفتن این مفروضات واشنگتن با تکیه بر بندهای ٩تا١٢قطعنامه٢٢٣١که ذیل بند٤١منشور ملل متحد تعریف شده است،وارد فاز فعال سازی بند اسنپ بک می شود. اما چگونه؟

١- آمریکا بر اساس بند ١١قعطنامه به عنوان دولت مشارکت کننده در برجام اخطار و گزارش هشدار آمیز (notification)خود در مورد عدم اجرای قابل توجه تعهدات برجامی را به شورای امنیت ارایه می دهد.اعضای شورای امنیت از زمان دریافت این گزارش ١٠روز فرصت خواهند داشت در مورد رای به پیش نویس یک قطعنامه تصمیم گیری کنند.در این بازه زمانی ممکن است روسیه،چین و اروپا نوتیفیکیشنی در مقابل ارایه دهند که آمریکا بدلیل خروج از برجام نمی تواند مدعایی در این زمینه داشته باشد و پیش از ایران ناقض برجام بوده است.آمریکا در اینجا می خواهد دست به یک اقدام جدید حقوقی بزند تا نوتیفیکیشن این کشورها را خنثی کند.با توجه به اینکه این شکایت روسیه ،چین و اروپا نوعی تفسیر جدید از قطعنامه٢٢٣١است و بر عدم مشارکت آمریکا نه عضویت تاکید دارد ،در قالب نوتیفیکیشن قابل پیگیری نیست و باید بصورت پیش نویس قطعنامه ارایه شود.برداشت آمریکا این است که اگر این روند را محقق سازد،قادر خواهد بود قطعنامه مشترک این سه قدرت جهانی را وتو کند.

2- اگر اعضا پس از ١٠ روز در ارتباط با رای گیری در مورد پیش نویس قطعنامه تنظیم شده بر اساس نوتیفیکیشن آمریکا به تفاهم نرسند،آن هنگام رییس شورای امنیت موظف به ارایه یک پیش نویس قطعنانه جهت رای گیری است.اعضا تا ٣٠روز فرصت خواهند داشت این پیش نویس را به رای بگذارند.

٣- بر اساس بند ١٢قطعنامه٢٢٣١در صورت عدم موفقیت در زمینه رای به قطعنامه پیشنهادی در اجرای  بندهای ٧و١١قطعنامه در شامگاه سی امین روز به وقت گرینویچ از زمان دریافت نوتیفیکیشن آمریکا به شورای امنیت ،تمام قطعنامه های تحریمی قبل از قطعنامه٢٢٣١دوباره بازخواهد گشت.

اما این پروسه طراحی شده توسط واشنگتن با مخالفت شدید قدرت های جهانی روبرو خواهد شد اما چرا؟

الف- تفسیر روسیه،چین و اروپا از واژه مشارکت کننده یا شرکت کننده در برجام همان عضویت است و به همین دلیل تاکید می کند که آمریکا بدلیل خروج از برجام دیگر عضو این معاهده بین المللی نیست و به همین دلیل نمی تواند از مفاد آن استفاده کند.

ب- قطعنامه شورای امنیت سند مستقلی از برجام نیست بلکه مکمل آن است و کشوری که از یکی از این دو سند خارج شده است نمی تواند از سند مکمل علیه سند دیگر استفاده کند.

نتیجه: در دو هفته آینده شاهد یکی از سهمگین ترین نبردهای سیاسی و دیپلماتیک میان قدرت های بزرگ در شورای امنیت خواهیم بود؛نبردی که از زمان پایان جنگ جهانی دوم بدین سو بی سابقه است و می تواند اعتبار شورای امنیت را به عنوان نهادی تصمیم گیر در مناقشات بین المللی بطور جدی زیر سوال ببرد.همین اتفاق می تواند نشانه ای از دگردیسی عمیق در نظام بین الملل باشد.

اختلاف و شکاف میان قدرت های بزرگ در زمینه اسنپ بک آنچنان حدت و شدت دارد که حتی می توان تصور کرد درصورت پیشبرد پروژه واشنگتن در فردای سی امین روز حداقل روسیه و چین به مفاد قطعنامه های پیشین شورای امنیت در مورد ایران تن ندهند.یعنی از نظر آمریکا،ایران ذیل فصل هفتم منشور ملل تعریف شود و از نظر سایر قدرت های جهان همچنان مناسبات برامده از قطعنامه٢٢٣١ساری و جاری باشد.در این صورت خود تصور کنید آیا از اعتبار شورای امنیت چیزی باقی خواهد ماند؟شاید برای جلوگیری از بروز همین فاجعه همچنان روزنه ای برای مصالحه و آتش بس میان قدرت های بزرگ وجود داشته باشد.

گام بعدی آمریکا

امیرعلی ابوالفتح

​آمریکا در بزرگ‌ترین زورآزمایی دیپلماتیک خود بر سر ایران طی ۴۰ سال گذشته و آن هم در مورد موضوعی چون تمدید تحریم تسلیحاتی ایران تنها توانست یک کشور عضو شورای امنیت سازمان ملل یعنی دومینیکن را با خود همراه کند.

 این امر به وضوح بیانگر انزوای دیپلماتیک آمریکا در عرصه جهانی است؛ زیرا 11 کشور دیگر که رای ممتنع دادند نیز همه از متحدان و یاران آمریکا هستند؛ اما حاضر نشدند در این خصوص با واشنگتن همراهی کنند. در این بین گام بعدی آمریکا، تلاش برای فعال کردن مکانیزم ماشه و بازگرداندن تمام تحریم‌هایی است که براساس قطعنامه 2231 لغو شده بود. مقامات واشنگتن پیش‌تر نیز به کرات گفته بودند که اگر تمدید تحریم تسلیحاتی ایران رای نیاورد به مکانیزم ماشه متوسل خواهند شد. آنها در این راستا چند روز پیش سندی را در شورای امنیت توزیع و دلایل حقوقی‌شان را مبنی بر اینکه در این خصوص ذی‌حق هستند؛ ارائه کردند. حال اینکه در این راستا موفق خواهند شد یا خیر بحث دیگری است؛ زیرا اکنون این اختلاف‌نظر بین اعضای برجام وجود دارد که آیا آمریکایی که از برجام خارج شده است، می‌تواند از مکانیزم ماشه علیه ایران استفاده کند یا خیر. در قطعنامه 2231 به عبارت «طرف‌های برجام» اشاره شده و این درحالی است که ایالات‌متحده دیگر یکی از طرفین برجام نیست. این کشور نمی‌تواند از یکسو بگوید عضو برجام نیست و از سوی دیگر بخواهد از اختیارات برجام استفاده کند. البته این برداشت آمریکا است و احتمالا شورای امنیت آن را نخواهد پذیرفت. حال اگر شورای امنیت این ادله را نپذیرد مشخص نیست که آیا آمریکا تمکین خواهد کرد یا خیر. خانم کلی کرافت، سفیر آمریکا در سازمان ملل روز گذشته پیام داده بود که ما به‌دنبال متحدانی خارج از شورای امنیت هستیم. این صحبت به آن مفهوم است که شاید آمریکا می‌خواهد همان کاری را که جورج بوش در عراق کرد این بار با ایران انجام دهند. یعنی وقتی قطعنامه شورای امنیت تصویب نشد آمریکایی‌ها به‌صورت خودسرانه جنگی‌ علیه عراق راه انداختند و شورای امنیت را دور زدند. البته امروز بحث جنگ و گزینه نظامی مطرح نیست، بلکه بحث بر سر اعلام یک‌جانبه آمریکا مبنی بر بازگشت تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران است و در نهایت نیز خواهند گفت هر کس این مساله را نپذیرد، مجازات خواهد شد.

آمریکا فرو می‌پاشد

رئیس‌جمهور آمریکا در پیامی توئیتری گفته در صورت پیروزی رقیب دموکراتش، آمریکا فرو می‌پاشد.

دونالد ترامپ در توئیترش نوشت: در صورتی که جو بایدن رئیس‌جمهور شود، جهانیان به آمریکا خواهند خندید و از این کشور سوء‌استفاده خواهند کرد و کشور ما فرو خواهد پاشید.

در روزهای گذشته برخی از نظرسنجی‌ها نشان می‌دهند که جو بایدن در برخی ایالت‌های کلیدی آمریکا از ترامپ پیشی گرفته است.

به عنوان مثال شبکه «سی ان بی سی» و مرکز تحقیقاتی «چنج ریسرچ» اخیراً گزارش داده بودند بایدن در پنج ایالت از ۶ ایالت مهم آمریکا، از ترامپ پیشی گرفته است.

طبق بررسی‌های انجام شده در ایالت فلوریدا، بایدن با اختلاف ۶ درصد و جلب حمایت ۵۰ درصدی رأی‌دهندگان از ترامپ با کسب حمایت ۴۴ درصدی رأی‌دهندگان پیشی گرفته است. 

همچنین نتایج یک نظرسنجی دیگر نیز بایدن در انتخابات ریاست‌جمهوری آبان ماه آمریکا، ۷۱ درصد شانس پیروزی دارد.

نظرسنجی موسسه موسوم به FiveThirtyEight تنها ۲۹ درصد شانس برای پیروزی ترامپ در انتخابات آبان قائل شده است.

با وجود این، صحت نتایج نظرسنجی‌های انتخاباتی در آمریکا به ویژه بعد از انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۲۰۱۶ به شدت در معرض تردید قرار گرفته‌اند.

در آن سال، تقریباً تمام نظرسنجی‌ها از پیروزی هیلاری کلینتون در برابر دونالد ترامپ خبر می‌دادند، اما سرانجام این ترامپ بود که توانست به عنوان چهل و پنجمین رئیس‌جمهور آمریکا وارد کاخ سفید شود.